اخبار مربوط به آلودگی هوا در طول سالیان گذشته همواره با زندگی ما ایرانیها عجین بوده و به بخشی جداییناپذیر از زندگی ما در فصول سرد سال تبدیل شدهاست.
تقریبا همه از پیامدهای آلایندههای محیطی برای سلامت بدن آگاه هستیم و بعضا دچار بیماریهای ناشی از این آلودگیها نیز شدهایم. اما به صورتکلی باید گفت پیامدهای آلودگی هوا برای سلامت، شامل بیماریهای برگشتپذیری همچون خارش گلو، سردرد، سرگیجه و سوزش چشم و تاری دید است که در این مطلب بهطور ویژه به تاثیر این آلایندههای محیطی روی چشمها و بینایی فرد پرداختهایم.
برای آشنایی با این مشکلات از شما دعوت میکنیم تا ادامه مطلب را از نظر بگذرانید.
با شروع روزهای خشک زمستان، مشکلات چشم همچون خشکی، سوزش، آبریزش، قرمزی و واکنشهای آلرژیک افزایش پیدا میکنند. این مشکلات به ویژه در محیطهای شهری بسیار رایج هستند.
شاید بد نباشد پیش از هر چیزی تاریخچه کشف اثرات آلودگی هوا روی چشم را توصیح دهیم؛ در سال ۱۹۷۰ میلادی، بدنبال اتفاقی در یکی از دبیرستانهای دخترانه در شهر توکیو، ۴۰ نفر از دانشآموزان بهطور ناگهانی دچار تاری دید، سختی تنفس، سرگیجه و خارش چشم و سوزش گلو شدند. در نتیجهی آزمایشات پزشکی صورتگرفته، مشخص شد که تمامی این عوارض بدنبال آلودگیهای فتوشیمیایی پدیدار شدهاند.
شهر لسآنجلس نیز در سال ۱۹۵۰ میلادی دچار همین معضل شده بود و در پی تحقیقات صورت گرفته، معلوم شد گازهایی که از اگزوز خودروها خارج میشوند، در واکنش به نور خورشید موجب بروز خارش در چشمها و حتی ترکخوردن لاستیکهای ماشین میشوند. در این زمان بود که اثرات منفی آلودگی هوا روی بدن انسان کشف شد.
آلاینده های اصلی در کلانشهرها شامل مونوکسید کربن، دیاکسید نیتروژن، ریز ذرات و دیاکسید سولفور هستند. منابع تولیدی این مواد متنوع است اما دودی که از ماشینها و کارخانههای تولیدی خارج میشوند، عامل اصلی انتشار این گازها بشمار میروند. گازهایی که علاوه بر ریه انسان، چشمها را نیز هدف حمله خود قرار دادهاند.
تاثیر آلایندههای هوا روی چشمهای انسان
از جمله واکنشهای چشم در برابر هوای آلوده میتوان به عارضههای ناپایداری همچون خارش و سوزش یا مشکلات جدیتر همانند حساسیت شدید، آبمروارید و حتی سرطان اشاره کرد. موارد زیر نیز از دیگر مشکلات رایج هوای ناپاک هستند:
- قرمزی چشمها
- سوزش
- آبریزش چشمها
- ترشحات طنابی چشم
- خارش
- خشکی و حس سوزنسوزن شدن چشم
- تاری دید و مشکلات بینایی، آب آمدن و خارش
سندروم خشکی چشم و آلودگی هوا
سندروم خشکی چشم به دلیل کاهش یا فقدان اشک و همچنین کاهش رطوبت سطح چشم، پدیدار میشود.
یکی از رایجترین مشکلات چشم در برابر آلودگی هوا، خشکی چشم است. این عارضه بهخصوص در شهرهایی مثل تهران یا پکن رواج زیادی دارد. کارشناسان دلیل این امر را کاهش رطوبت هوا میدانند.
سندروم خشکی چشم به دلیل کاهش یا فقدان اشک و همچنین کاهش رطوبت سطح چشم، پدیدار میشود. از نشانههای آن نیز باید به احساس خشکی، سوزش، خراشیدگی و کاهش دید موقتی اشاره کرد. خوب است بدانید که اشک از سه لایه چربی، ترشحات غدد اشکی و موکوس (mucus) تشکیل شده است. چربی موجود در آن از تبخیر سریع مایعات جلوگیری میکند. بنابراین، در صورت عدم ترشح اشک، چشمها خشک شده و دچار خارش میشوند.
حساسیت چشمی
وقتی اشک چشم با ذرات معلق و آلایندههای هوا مخلوط میشود، این مواد باعث بروز حساسیت و التهابات حساسیتی چشم میشوند. نشانههای حساسیت چشمی، شامل سرخی و سوزش، ریزش اشک و احساس جسم خارجی در چشم است. این بیماری سبب کاهش توجه و تمرکز بینایی میشود بهطوریکه فرد نمیتواند دید کاملی داشته باشد.
چگونه میتوان مضرات هوای ناسالم بر روی چشمها را کاهش داد؟
بسیار غیرواقعی است اگر بگوییم که در معرض هوای آلوده قرار نگیرید، زیرا زندگی شهری با این مشکل عجین شده است. اما میتوانید با برخی تمهیدات از اثرات آلایندهها بر روی چشمهای خود بکاهید. برای این منظور، سادهترین و اصلیترین کاری که میتوانید انجام دهید، مرطوب نگه داشتن چشمهاست.
برای اینکه چشمها همیشه مرطوب باشند و بتوانند اشک تولید کنند، باید رطوبت بدن خود را حفط کنید که راهکار آن، مصرف زیاد مایعات است. به توصیه کارشناسان، بهتر است روزانه ۸ لیوان آب بنوشید. یا با مصرف میوهها و سبزیجاتی همانند هندوانه، اسفناج، کاهو و خیار که حاوی مقادیر زیادی آب هستند، این کمبود را جبران کنید.
روش دیگر استفاده همیشگی از عینک آفتابی است. این عینکها فقط جنبه زیبایی ندارند، بلکه از ورود گردوغبار، آشغال و خاک به درون چشمها بهویژه در روزهای بادی، جلوگیری میکند.
از دیگر راهکارهای مناسب برای حفاظت از چشم در برابر اثرات منفی آلودگی هوا باید به افزایش میزان رطوبت داخلی خانه اشاره کرد. اگر حتی هوای بیرون از خانه خشک و کثیف است، شما میتوانید فضای داخلی خانه را مرطوب کنید. برای این منظور میتوانید از دستگاه های رطوبتساز، بخورهای سرد یا گرم و یا حتی از روشهای سنتی همچون قرار دادن قابلمه پر از آب روی اجاق گاز بهره بگیرید. رطوبت زیاد به پاکسازی سینوسها نیز کمک میکند.
قانون طلایی دیگری که در این رابطه میتوان گفت این است که از مالیدن چشمها خودداری کنید. این حرکت یک واکنش طبیعی است که فرد هنگام تحریک چشمها با انگشتان یا دست آنها را میمالد. اما باید بدانید که این کار موجب انتقال آلودگی میکروبی از طریق دستها به چشم خواهد شد. حتی ممکن است موجب آسیب دیدن قرنیه یا ایجاد آستیگماتیسم شود.
سپس میتوانید از ترفندهای زیر هم کمک بگیرید:
- کمپرس آبسرد روی چشمهای بسته
- استفاده مداوم از قطرههای استریل چشمی
- استفاده از عینکهای آفتابی در طول روز
- خودداری از پاشیدن مستقیم آب به درون چشمهای باز
- عدم استفاده از لنز چشمی و مواد آرایشی
برای درمان خشکی چشمها نیز میتوانید از اشک مصنوعی استفاده کنید. البته پیش از خرید این دارو بهتر است با پزشک متخصص چشم در مورد گزینه مناسب برای چشمهای خود مشورت بگیرید. همچنین، در چنین مواقعی پمادهایی نیز توصیه میشوند که خاصیت درمانی گوناگونی دارند. نمونههایی که رطوبت بیشتری در چشم ایجاد میکنند را میتوانید شب پیش از خواب درون چشمها بچکانید تا صبح بماند.